20 ژانویه روز عزای ملی در جمهوری آذربایجان است

    31 سال از سالروز 20 ژانویه به عنوان صفحه قهرمانی ملت آذربایجان می گذرد. 31 سال پیش در شب گذر از نوزدهم به بیستم ژانویه سال 1990 بخش های نظامی ارتش شوروی در شهر باکو به قتل عام بی مانند شهروندان عادی باکو که برای طلب عدالت به پا خواسته بودند پرداختند. این قتل عام وحشتناک و جنایت خونبار بر احساس نفرت نسبت به اتحاد شوروی و رهبریت آن که همواره استانداردهای دوگانه ای را در قبال آذربایجان در مقایسه با ارامنه در پیش داشتند افزوده، عشق آزادی ملتی را که به میادین سرازیر شده بودند آتشین تر ساخته و حتی به قیمت خون ملت آذربایجان روندهای اجتماعی – سیاسی مرتبط با کسب مجدد استقلال جمهوری آذربایجان را سرعت بخشید.

    مسیر منتج به فاجعه ژانویه 1990 از اخراج دسته جمعی آذربایجانی ها از اراضی تاریخی شان در ارمنستان و از سال 1987 که تلاشها در راستای پیوستن قره باغ کوهستانی به ارمنستان وسعت زیادی یافت نشات می گرفت. رهبریت شوروی به جای جلوگیری از تنشی که سیر صعودی می پیمود، راه مبادرت به جنایت خونبار بر علیه ملت آذربایجان را برگزید. با دستور مستقیم دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی میخائیل گورباچوف بخش های نظامی وزارت دفاع، کمیته امنیت دولتی و وزارت کشور اتحاد جماهیر شوروی در شهر باکو و شهرهای دیگر آذربایجان مستقر گردیده، شهروندان غیر مسلح را با استفاده از تسلیحات سنگین و آتشبار سلاح های مختلف به صورت دسته جمعی به قتل رسانیدند. همچنین در میان اهالی غیر مسلح مبادرت به دستگیری های دسته جمعی نیز گردید.

    این جنایت رخ داده بر علیه ملت آذربایجان در اصل یک واقعه ترور دهشتبار محقق شده بر علیه بشریت، انسانیت و بشردوستی بوده است. در این فاجعه 147 تبعه جمهوری آذربایجان شهید شده، 744 نفر زخمی گردیده، 841 نفر به صورتی غیر قانونی مورد بازداشت واقع شده، در یک کلام بسیاری از اسناد بین المللی دایر بر حقوق بشر، منجمله، مفاد منشور حقوق بشر به صورتی فاحش نقض گردید. بر اساس نظر کارشناسان در اعمال ارتش شوروی تمامی علایمی که در جریان روند موسوم به نورنبرگ در جریان سالهای 1945-1946 در سطح بین الملل مورد تقبیح قرار گرفته است مشهود می باشد.

    بلافاصله پس از رخداد فاجعه، رهبر ملی ملت جمهوری آذربایجان حیدر علی اف به تاریخ 21 ژانویه 1990 به اتفاق اعضای خانواده اش به نمایندگی دائمی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی در مسکو رفته، همبستگی خود با ملت خویش را به نمایش گزارده، در کنفرانس مطبوعاتی برگزار شده این وحشی گری را به صورتی قاطع مورد انتقاد قرار داده، این ترور صورت گرفته بر علیه ملت دست خالی را عملی بر ضد حقوق، دموکراسی و انسانیت قلمداد نموده است. چنین سخنرانی صورت گرفته از جانب پیشوای بزرگ در زمانی که هنوز امپراطوری شوروی در حال بقا بود برای ملت آذربایجان که تنها مانده بود از اهمیت خاصی برخوردار بود.

    روشن است که، در دورانی که اتحاد جماهیر شوروی در حاکمیت بود انتقاد از کشور و رهبریت آن در پایتخت به معنای واقعی کلمه جسارت طلب می نمود. لیکن پیشوای بزرگمان در سخنرانی خویش به صورتی آشکار اعتراض خود به خون های ریخته شده با دستور مستقیم رهبریت شوروی را اعلام داشته، عدم امکان نابودی خواست آزادی انسانها را بیان نموده، همراهی خود با ملت خویش در روزهای سخت را ثابت کرده است.

    فاجعه ژانویه به موازات اینکه روز عزای ملی است در عین حال نشان دهنده عظم راسخ و متانت ملت آذربایجان است. علیرغم حملات بی امان و ظالمانه ارتش شوروی و اعلام وضعیت فوق العاده در باکو، ملت آذربایجان به تاریخ 22 ژانویه در میدان آزادی پایتخت راهپیمایی ای را به مناسبت مراسم تدفین شهدای 20 ژانویه برگزار نمود. در مراسم تدفین برگزار شده در بلوار شهدا قریب به 2 میلیون انسان مشارکت نمودند.

    ارزشگذاری حقوقی – سیاسی به فاجعه 20 ژانویه نیز برای اولین بار به تاریخ 29 مارس 1994 و با پیگیری رهبر ملی حیدر علی اف صورت پذیرفت. چنانکه بنا به توصیه رهبر ملی در اجلاسیه ویژه برگزار شده به ماه فوریه 1994 در مجلس ملی، 20 ژانویه 1990 به عنوان روز به قتل رسیدن قهرمانانه انسان های بی گناه، تجاوز و جنایت شناخته شده است.

    شهادت در راه وطن قله واقعی غیرت، هنر، شرف و لیاقت است. پیشوای بزرگ حیدر علی اف با ارج نهادن به فداکاری فرزندان وطن که در شب 20 ژانویه 1990 چنین قله ای را فتح نموده و جاودانه گردیدند چنین می فرماید: "قهرمانی شهدای 20 ژانویه برای ملت آذربایجان و جوانان آذربایجان اسوه است. نسل امروزین و آینده آذربایجان قهرمانی این شهدا را الگو قرار خواهند داد. برای حراست از آزادی ملی آذربایجان و پاسداری از استقلال آن همواره در مبارزه خواهند بود. همواره الگوهای قهرمانی و الگوهای وطن پروری را به نمایش خواهند گذاشت. از این روی نیز وفات این شهدا هر چقدر هم که برای ما غم بار و هر چه قدر هم که فراقی گرانبار باشد، به همان میزان نیز برای ملتمان به سان الگوی قهرمانی و نمونه ثروت ملی ما و افتخار ملی ما به شمار می آید".

    تاریخ و زمان به سان همیشه اینبار نیز شهادت به محق بودن شخصیت دوراندیش و مدبر داد. پسران و دختران رادمرد ملت آذربایجان راه شهدای 20 ژانویه، اولین شهدای جمهوری آذربایجان را تداوم بخشیده، در زمان لزوم بدون چشم بر هم زدنی از جانفشانی دریغ نکرده اند. آخرین نمونه این امر در نبرد وطن که به مدت 44 روز از تاریخ 6 مهر لغایت 7 آذر 1399 صورت پذیرفت رقم خورده است. در این جنگ که به پیروزی ظفرمندانه آذربایجان انجامید بیش از 2800 سرباز آذربایجان به علو درجه شهادت نائل آمدند. اگر شهدای 20 ژانویه در راه آزادی وطن سپر گلوله نامردان قرار گرفتند شهدای نبرد میهن در راه تمامیت ارضی آذربایجان مستقل از جان خود گذشته، پس از گذشت 30 سال جسارت و قهرمانی ملتی که بدان منسوب می باشند را بار دیگر برای تمامی جهان به نمایش گذاشتند.

    در آذربایجان یاد شهدا و خانواده آنان همواره مورد توجه و احترام خاص می باشد. ریاست جمهوری آذربایجان جناب آقای الهام علی اف نیز با بیان جمله "شهدا نمی میرند، آنان در قلوب ما جاویدند" همواره توجه خاصی را به بزرگذاشت یاد و خاطره شهدای 20 ژانویه، همچنین  شهدایی که در راه تمامیت ارضی وطن از جان خویش گذشته اند و نیز تقویت تامین اجتماعی خانواده های ایشان قائل بوده و تدابیر مهمی را در این راستا اتخاذ نموده است.

    فاجعه 20 ژانویه که به سمبل وحدت ملی و وطن پرستی تبدیل گردیده است تاریخ شرف بار ملت آذربایجان در مسیر حق حاکمیت خویش می باشد. از این روی در آستانه سی و یکمین سالگرد فاجعه 20 ژانویه یاد و خاطره قهرمانانی را که قهرمانانه در راه استقلال و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان مبارزه نموده، آزادی ملت را اهم بر هر چیزی دانسته و با فدا نمودن زندگی خود در این راه به اوج قله های رفیع شهادت نائل آمدند را با احترامی عمیق یاد نموده، برای تمامی شهدایی که در راه حق و عدالت از جان خویش گذشته اند طلب مغفرت می نماییم.

    خداوند قرین رحمت خویش نماید.