برگزاري بزرگداشت 95 سالگي جمهوري خودمختار نخجوان نمونه بارز صداقت به خط مشي سياسي حيدر علي‌اف مي باشد.

    بر اساس دستور مورخ 21 ژانويه 2019 واصف طالب‌اف رياست مجلس اعلاي جمهوري خودمختار نخجوان "برنامه تدابير ويژه سالگرد 95 سالگي جمهوري خودمختار نخجوان" مورد تصويب قرار گرفت. بر اساس برنامه تدابير، در طي سال و علي‌الخصوص در ماه‌هاي فوريه، مارس و نوامبر سلسله تدابيري در ارتباط با بزرگداشت به انجام خواهد رسيد و بزرگداشت به تاريخ 9 فوريه خواهد بود.

    اراضي‌اي كه جمهوري خودمختار نخجوان در آن واقع گرديده در طول تاريخ با اهميت راهبردي و سياسي خويش نظرها را به خود معطوف داشته است. تصادفي نيست كه حتي از زمان‌هاي كهن اين ديار را "دروازه شرق" مي ناميدند. استراتژيست هاي دوران معاصر اين تعبير كه از صافي تاريخي – سياسي صعب  صده‌ها گذشته است را از منظر واقعيات دوران نيز مورد ارزشگذاري قرار داده و بار ديگر بر اين واقعيت تاكيد مي نمايند. نخجوان امروزه نيز دروازه شرق محسوب مي شود. از اين روي نيز در طول تاريخ دول بزرگ همواره روياي حاكميت بر نخجوان را در سر پرورانيده‌اند. روندهاي جاري در دهه بيست قرن گذشته باعث شد تا ديار ديرينمان با كسب خودمختاري تا ابد در تركيب آذربايجان جاي بگيرد. در اين راستا اين تعبير از پيشواي بزرگمان حيدر علي‌اف كه تاسيس جمهوري خودمختار نخجوان در شرايط پيچيده‌اي كه ملت آذربايجان در آن به سر مي برد دستاورد تاريخي بزرگي بوده است تصادفي نمي‌نمايد.

    امروزه خودمختاري نخجوان به عنوان مدل بي مانند بين‌المللي و يك پديده از منظر حقوقي، سياسي و تاريخي به شمار مي‌آيد. زيرا خودمختاري آن به موازات قوانين داخلي بواسطه قراردادهاي بين‌المللي نيز تثبيت گرديد. در اين امر تلاشهاي نخبگان پيشرو نخجوان و موضع برادرمان تركيه ديار كهن را از عقوبتي دهشتبار خلاص نمود. نظام خودمختاري بواسطه قرارداد مسكو كه به سال 1921 في‌مابين تركيه و روسيه به امضا رسيد و نيز قرارداد قارس كه بعدتر في ما بين تركيه و جمهوري‌هاي قفقاز جنوبي منعقد گشت رسميت يافت. برخورداري ديار كهن از نظام خودمختاري از چند جنبه بسيار حائز اهميت است.

    اول آنكه كسب خودمختاري توسط نخجوان كه از موقعيتي مهم در دولتمداري چندين صدساله آذربايجان برخوردار بود ضربه‌اي ناكاركننده را بر پيكر نقشه‌هاي مكارانه‌ي دشمناني كه قصد داشتند تا در حق كشور روا دارند وارد آورد. مشخص است كه، دليل اصلي قرار گرفتن مسئله مختاريت در موضوعيت جريانات سياسي توافقنامه نظامي – سياسي‌اي بود كه به تاريخ 2 دسامبر 1920 في مابين روسيه و ارمنستان منعقد گرديده بود. بر اساس اين توافقنامه خاك قديمي آذربايجان يعني زنگه‌زور به ارمنستان اعطا شد و بدين ترتيب نخجوان بصورتي هدفمند از آذربايجان منفك گرديد. نيت دشمنان جهان ترك اين بود كه، مدتي بعد با استناد به دور افتادن نخجوان از اراضي اصلي كشور آن را به ارمنستان ملحق نمايند. اين عامل مسئله خودمختاري نخجوان را به يك ضرورت بدل مي نمود. اين ضرورت عبارت از ضرورت حراست از اراضي متلعق به آذربايجان بود. در سالهايي كه مسئله نخجوان در سطح بين المللي مطرح مي گرديد اين تصميم محصول برخورد پيشرو سياسي و اجتماعي با مقاومت جدي دولت‌هاي بزرگ مواجه بود. عليرغم اين امر در نتيجه مبارزات مجدانه اهالي محلي و نخبگان كسب خودمختاري توسط نخجواني كه از اهميتي راهبردي برخوردار بود شرايط ماندن ديار كهن در تركيب آذربايجان را فراهم نمود.

    دوم آنكه، به منظور اجراي تصميمات در اين دياري كه از آذربايجان دور افتاده بود و در عين حال انجام كارها به صورتي تاثيربخش تر و تامين ثبات و توسعه، ايجاد مديريت واحد بسيار حائز اهميت مي نمود. بر اساس تجربه در محل‌هايي كه مديريت واحد وجود ندارد مديريتي مبتني بر هرج و مرج حاكم مي گردد و مشكلاتي جدي در مديريت دولتي رخ مي دهد. در چنين وضعيتي هر كشور و يا دياري به هرج و مرج متمايل گشته و آينده آن زير سوال مي رود. تحقق مديريت واحد و از بين رفتن پراكندگي تنها با به دست آوردن خودمختاري ممكن بود. پس از آنكه ديار كهن خودمختاري‌اش را به دست آورد روند ايجاد ساختارهاي دولتي آغاز شده، نوآوري‌هايي در سنت‌هاي مديريتي كه براي تمامي دولت‌ها مهم تلقي‌مي گردد به انجام رسيده و در ساختار جديد نظريه و تجربه مديريت دولت خودمختار شكل گرفت. بدين ترتيب بنيان‌هاي مديريت مثمر ثمر پايه گذاري شده، كاركرد و شفافيت فعاليت نهادهاي دولتي در جمهوري خود مختار تقويت گشته، نيازهاي اين نهادها دقيق‌تر مورد رسيدگي قرار گفته و اصل مسوليت در مديريت سرلوحه امور قرار گرفت. به عنوان نتيجه منطقي تمامي اين موارد باور اهالي به نهادهاي مديريتي دولتي و اعتماد به ساختارهاي حكومتي افزايش يافت.

    سوم آنكه كسب خودمختاري توسط نخجوان در تامين امنيت آن نيز از نقشي استثنايي برخوردار بوده است. نظام خودمختاري به نخجوان تحت تجاوز ارامنه اين امكان را داد كه به تاريخ 19 ژانويه 1990 با خروج از تركيب اتحاد جماهير شوروي خود را جمهوري خودمختار اعلام نمايد و اين نيز باعث توجه جامعه جهاني به تجاوز ارامنه گرديد. هيچ ملتي، هيچ يك از جمهوري‌هاي متحد و جمهوري‌هاي خودمختار جسارت زدن اولين ضربه جهت فروپاشي را در زمان حيات اتحاد جماهير شوروي نيافته بود. تنها نخجواني‌هاي قهرمان بودند كه در راه وطن، آزادي و استقلال رو در روي مرگ ايستادند. در كل به دوراني كه هجوم ارامنه به منطقه ماهيتي لامنقطع يافته بود و در شرايطي كه ارتباط با سرزمين اصلي قطع شده بود نظام خودمختار نخجوان شرايط همه جانبه‌اي را در جهت برداشتن گام‌هاي تاثيرگذار سياسي، اقتصادي و بشردوستانه و اطلاع‌رساني به جامعه جهاني در پيرامون تجاوزاتي كه به اراضي خودمختار مي شود فراهم نمود. ورود رهبر ملي ملت آذربايجان حيدر علي‌اف به نخجوان در ماه ژولاي سال 1990 و زندگي و فعاليت سياسي وي در اين محل، اراضي جمهوري خودمختار را از اشغال و خطر انحلال خودمختاري رهايي بخشيد. جلب توجه جامعه جهاني به سياست تجاوزگرانه ارمنستان با مطرح كردن دوباره قراردادهاي مسكو و قارس در جريان سفر اين شخصيت نابغه به تركيه در آن سالها زندگي دومي را به نظام خودمختاري نخجوان اعطا نمود.

    چهارم آنكه برخورداري نخجوان از نظام خودمختار در طي سالهاي 1990 – 1993 شرايط اتخاذ تصميمات تاريخي تشكيل دهنده بنيان‌هاي ساختار دولت آذربايجان مستقل، تدوين قوانين مديريتي، ايجاد ارتش و انجام اصلاحات اقتصادي – اجتماعي را در ديار كهن فراهم آورد.

    پنجم آنكه نخجوان دياري كهن است كه از رسومات دولتمداري بزرگ آذربايجان برخوردار است. ايجاد شاهنشاهي نخجوان در قرن دهم و ايجاد دولت آتابيگ‌ها در قرن دوازدهم نيز مويد اين امر است. از اين گذشته خانات نخجوان به عنوان يكي از 18 خاناتي كه در قرن هجدهم در آذربايجان شكل گرفته بود تاثيرات بسياري را در شكل گيري مديريت انظباطي داشته است. در اوايل قرن بيستم بر پايه همين سنت‌هاي دولتمداري جمهوري آراز- ترك با بيش از يك ميليون جمعيت ايجاد گرديد. در اين معنا ايجاد خودمختاري نخجوان در سال 1924 در عين حال تداوم سنت‌هاي دولتمداري نخجوان در طول تاريخ مي باشد. پيشواي بزرگمان در سخنراني‌هاي خود به كرات بر لزوم حراست از نظام خودمختاري نخجوان تاكيد ويژه داشته است. بدين ترتيب خودمختاري به نوعي امانت حيدر علي‌اف محسوب مي گردد. برگزاري بزرگداشت 95 سالگي وي در سطوح دولتي در جمهوري در عين حال نمونه بارزي از صداقتي بي بازگشت به خط مشي سياسي حيدر علي‌اف  است. امروزه جمهوري خودمختار نخجوان با موفقيت در حال پيشرفت بوده و موفقيت‌هاي جديدي به دست مي آورد. يكي از عوامل مهم تحكيم كننده خودمختاري نخجوان نيز بي شك توسعه سياسي – اقتصادي رخ داده در طي 95 سال اخير در اين اراضي مي باشد. البته حقيقت اين است كه، روند‌ توسعه‌‌ي صورت گرفته در 24 سال اخير و كارهاي عمراني و آباداني انجام يافته، نه تنها در 71 سال پيشين خودمختاري كه در تاريخ 5 هزار ساله موجوديت نخجوان قابل رويت نمي باشد. در سايه انجام موفقيت‌آميز تمامي برنامه‌هاي دولتي و پروژه‌هاي زيرساختي در جمهوري خودمختاري كه از پتانسيل اقتصادي بالايي برخوردار مي باشد نخجوان ديگر در برخي شاخص‌هاي حائز اهميت امنيت اقتصادي خويش را نيز تامين نموده و به محلي براي برگزاري تدابير مهم بين‌المللي بدل گشته است. ديار كهن كه سال پيش پايتخت فرهنگ اسلامي و پايتخت جوانان كشور بوده است در امتياز دهي سرمايه‌گذاري مناطق اقتصادي كشور به سال 2017-2018 توسط "كاسپين اروپا كلوب" كه رئيس جمهور آذربايجان رياست آن را بر عهده دارد با بدست آوردن بيشترين امتياز رتبه نخست را كسب كرده است. بي شك تمامي اينها محصول خودمختاري و نيز نتيجه منطقي سياست هدف‌مند در حال اجرا مي باشد.