بیست ژانویه روز مبارزه شرافتمندانه در حافظه خونین مردم آذربایجان است
۲۸ سال از فاجعه ۲۰ ژانویه که یکی از خونبارترین حوادث قرن بیستم می باشد، به عنوانه مثابه مبارزه در مسیر آزادی و حفظ تمامیت ارضی وارد تاریخ سیاسی آذربایجان گردیده و صفحه ای قهرمانانه را رقم زده است می گذرد.
مردم آذربایجان که در اعتراض به ادعاهای ارضی بی اساس ارمنستان علیه آذربایجان و تشدید آن در نتیجه حمایت رهبریت اتحاد جماهیر شوروی به خیابان ها و میادین آمده بودند در شب گذر از ۱۹ به ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ مورد هجومی خونبار قرار گرفتند.
ارتشی مرکب از بیش از ۲۰ هزار نظامی که ارامنه بسیاری نیز در آن مشارکت داشتند بدون رضایت شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی و مستقیما به دستور شخص میخاییل گورباچف رهبر اتحاد جماهیر شوروی به شهر باکو حملهور گردیدند.
دکل برق تلویزیون منفجر گردید و ملت با قرار گرفتن در حلقه محاصره اطلاعاتی نه تنها از حوادث کشور همچنین از حوادث رخ داده در جهان نیز بی خبر ماندند.
افرادی که حتی تصور آتش گشودن ارتش اتحاد جماهیر شوروی بر مردم عادی را نداشتند، به خاک و خون کشیده شدن غیرنظامیان باکو به دست این ارتش را شاهد بودند.
ارتش شوروی پس از ورود به آذربایجان در پایتخت و شهرها و بخشهای اطراف ۱۴۷ غیر نظامی را بی رحمانه به قتل رساندند. در این حادثه ۷۴۴ نفر بی گناه مصدوم گشته و ۸۴۱ نفر به شکلی غیر قانونی بازداشت شدند. جانیان جنگی به دور از انسانیت، حتی آمبولانس ها را نیز به آتش کشیده، به هیچ کس رحم نمی کردند.
در باکو که تداعی گر میدان جنگ بود خسارات غیر قابل سنجشی به بار آمده، آسیب هایی جدی بر ساختمان های مسکونی و اداری و نیز وسائل نقلیه وارد آمد. به انسان ها لقب مخرب و مخل نظم داده شد.
حال آنکه مردم تجمع کرده در میادین تنها می خواستند اعتراض خود را بیان نمایند. هدف رهبران اتحاد جماهیر شوروی از اقدام به این عمل خونبار ترسانیدن مردم و بازگردانیدن ایشان از مسیر آزادی و استقلال و مجبور ساختن آنها به چشم پوشی از اشغال قره باغ کوهستانی بود.
در آن زمان صاحب منصبان آذربایجان برخی از ترس و برخی هم بخاطر حفظ مقام سکوت اختیار نمودند. فردای روز فاجعه خونبار ژانویه رهبر ملی ملت آذربایجان حیدر علی اف با به خطر انداختن جان خود و خانواده خویش به مقرر دائمی جمهوری آذربایجان در مسکو رفته و با صدور بیانیه ای همدردی خود را با ملت مان ابراز نمود.
حیدر علی اف اعمال اقدام خونبار رژیم کمونیستی در آذربایجان را نکوهش نموده، اعتراض خود به قتل عام ملت و کشته شدن انسانهای بی گناه را بیان داشته و خواستار مجازات مجرمین گردید.
این اقدام پیشوای بزرگ برای مردم ملت آذربایجان که در آن برهه شرایط سختی را می گذرانیدند پیشتوانه و تکیه گاهی بزرگ بود.
صرفا پس از سخنرانی حیدر علی اف بود که ملت آذربایجان مبارزات خود را در مسیر آزادی تداوم بخشیدند. مدتی پس از این حادثه، حیدر علی اف با اعلام خروج از صفوف حزب کمونیست بازگشت به آذربایجان در روزهای سخت ملت را وظیفه خود قلمداد نمود.
لیکن مزدوران امپراتوری در باکو سعی در دور کردن وی از مردم نمودند و حیدر علی اف نیز مجبور به بازگشت به زادگاه خود نخجوان گردید. در اینجا مردم به گرمی از او استقبال نمودند و در انتخابات ماه سپتامبر سال ۱۹۹۰ وی را به ریاست شورای عالی نخجوان انتخاب گردید.
در نخستین جلسه شورای عالی با ابتکار حیدر علی اف سه تصمیم مهم اتخاذ گردید. نخست – نام جمهوری سوسیالیستی خودمختار نخجوان تغییر یافته و بدان نام مجلس اعلای جمهوری خودمختار نخجوان اتلاق گردید. دوم – پرچم ملی سه رنگ به عنوان پرچم دولتی پذیرفته شد. سوم – برای نخستین بار در تاریخ ۲۱ نوامبر سال ۱۹۹۰ مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان حوادث ۲۰ ژانویه را به عنوان حادثه ای سیاسی- حقوقی مورد ارزیابی قرار داده و نام عاملین و مقصرین این جنایت سیاسی- نظامی بر ضد مردم آذربایجان اعلام شد.
در ماه ژوئن سال ۱۹۹۳ پیشوای بزرگ حیدر علیاف پس از بازگشت دوباره به حاکمیت سیاسی در نتیجه مطالبات موکد ملت دستور بازسازی مجدد بلوار شهدا را صادر نمود. در آنجا مجموعه با شکوه «مشعل ابدی» احداث شده، نام افتخاری “شهید ۲۰ ژانویه” ایجاد شده، وضعیت تامین اجتماعی افرادی که در حادثه ۲۰ ژانویه دچار معلولیت شده بودند مورد ساماندهی قرار گرفت.
امروز رئیس جمهور الهام علی اف که با موفقیت تداوم بخش مسیر سیاسی پیشوای بزرگ می باشد نیز مطالبات این مردم را به صورتی پیوسته در مرکز توجهات خویش قرار داده است. افزایش حقوق بازنشستگی و تامین شرایط مسکن و معیشت اشخاصی که در حوادث ۲۰ ژانویه مجروح گردیده و یا اعضای خانواده آنها شهید شده اند بر اساس دستورات و فرامین ریاست جمهوری آذربایجان به عنوان نمونه بارزی از توجه و اهمیت دادن به موضوع از طرف جامعه بسیار مثبت ارزیابی می شود.
۲۰ ژانویه به عنوان حادثه ای بسیار تلخ برای مردم آذربایجان، در عین حال روز غرور و شرف و تلفیقی از غم و قهرمانی است. حادثه ۲۰ ژانویه بیش از پیش مردم را در حرکت به سمت آزادی تشویق نمود و شهدای ما با خون خود تاریخی جدید برای آذربایجان نگاشتند.
اولین گشایش ها را مسیر دستیابی به آزادی برای مردم بوجود آوردند. فرزندان غیور وطن در آن روزهای خونبار با ارجح دانستن آزادی و شرف و عزت ملت و کشور جان بر کف نهاده و به قله های رفیع شهادت صعود نمودند.
فاجعه ۲۰ ژانویه که منجر به ورد خسارت های بسیار و جان باختن انسان های بی گناه شد، نشانگر روحیه مبارزه، شکست ناپذیری و غرور ملت آذربایجان بود که گام در مسیر استقلال و آزادی خویش نهاده بودند و سیاست های خائنانه رهبران جنایتکار امپراتوری به سرکردگی میخاییل گورباچف علیه آذربایجان را تاب نمیآوردند. صرفا در نتیجه این اقدام بود که به استقلالی که آرزویش را سالها در سر پرورانده بودیم نایل گشتیم و کشورمان حق حاکمیت خود را به دست آورد.
هر سال صدها هزار نفر در روز عزای عمومی ۲۰ ژانویه به خیابان شهدا آمده و با نثار گل زنبق به عنوان نمادی از خون شهید بر مزار آن هایی که در راه وطن جان خود را قربانی کرده اند، یاد ایشان را گرامی می دارند.
علیرغم گذشت چندین سال از وقوع آن حوادث خونین ملت آذربایجان همواره آن شب هولناک را در یادها زنده نگه داشته و انزجار خود از مسببین این حادثه اعلام می دارند.
سالگرد فاجعه ۲۰ ژانویه که تا ابد در حافظه خونین ملتمان ماندگار خواهد بود هر سال در آذربایجان به عنوان روز عزای عمومی در سطحی گسترده برگزار می گردد.
مردم ایران به عنوان ملتی که هزاران شهید را فدای طرق راه آزادی و تمامیت ارضی خود نموده اند، بیش از هر کسی قداست شهادت و این احساس مردم آذربایجان را به خوبی درک می نماید. شهدا با نثار جان خویش آمال خود را جاودانه ساخته و نامشان را ابدی می نمایند
